13 september 2025
Interview met dhr. M. Timmermans
Sinds 2003 zijn er door de Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht 20.000 boeken in omloop gegeven met als doel de Duitse bevolking weer in aanraking te brengen met de leer van Luther en Calvijn. Oprichter dhr. M. Timmermans blikt terug.
Dhr. M. Timmermans (81 jaar) groeide op in een reformatorisch gezin en begon al snel naar de gewoonte van zijn familie en dorp een handel in tuinplanten, totdat de Heere hem riep met de woorden van 1 Petrus 2:9b “Opdat gij zoudt verkondigen de deugden Desgene Die u uit de duisternis geroepen heeft tot Zijn wonderbaar licht.” Hij startte een studie aan het Centrum voor Godsdienst Onderwijs van de Gereformeerde Gemeenten en behaalde vervolgens aan de Driestar de bevoegdheid om godsdienstles te mogen geven. Hij had het verlangen om evangelist te worden, maar deze deur werd gesloten. Toen werd hij gewezen op een vacature voor godsdienstdocent op een reguliere middelbare school en hij besloot te solliciteren. Zo werd praktijk dat waar God een deur sluit, opent Hij een venster.
Al jaren was hij actief bezig met het verspreiden van het geloof onder jonge mensen. Hij leidde 15 jaar de zondagschool en gaf 27 jaar lang catechisatie aan verstandelijk gehandicapten binnen de classis Dordrecht. 14 jaar was hij godsdienstdocent aan de technische school De Maasstreek in Wijk en Aalburg en gaf hij jaarlijks zo’n 500 leerlingen les over de Bijbel en de Heidelbergse Catechismus. “God zorgt altijd, maar dat zie je pas achteraf.”
Een fusie met een andere school verplichtte de docenten te werken met een vrijzinnig godsdienstmethode. Toen hij protesteerde ontstonden er spanningen. Toen besloot Timmermans een leeswaardig en begrijpelijk verhaal (Zoeken en zeker vinden) te schrijven voor scholieren waar de vragen en antwoorden van de Heidelbergse Catechismus in werden verwerkt. Uitgeverij de Banier wilde de triologie uitgeven.
Een alarmbel
Niet lang daarna werd er bij Timmermans aangebeld door een Duitse student, Carsten Evers. Hij studeerde in Vlissingen en had net het derde deel van het boek uit. Evers wilde de boeken graag vertalen naar het Duits. Hij wilde dit belangeloos doen en gaf gelijk aan dat hij ze wilde verspreiden via 35 boekwinkels in Duitsland. Met verdriet in zijn stem vertelde hij dat de boodschap van de Bijbel en Heidelbergse Catechismus onbekend was geworden in Duitsland.
Timmermans besloot zelf polshoogte te nemen. In de schitterende Französischer Dom, gesticht door Franse hugenoten in Berlijn zaten een handvol vrouwen. De preek bestond uit een sociaal praatje. In gesprek met Duitse christenen werd duidelijk dat het met de inhoud van de preken schrikbarend gesteld was.
Gesprekken met de Duitse vertaler Volker Jordan, de Duitse theoloog Dr. Klautke, Prof. Schwartz en Prof. Martinn Erdmann van het Verax Institute bevestigden een enorme geestelijke nood. Al deze geluiden over de situatie in Duitsland maakte dat Timmermans wakker lag. Ruim 500 jaar geleden begon in het land van Maarten Luther de Reformatie. Volgelingen van Luther brachten de Nederlanders in aanraking met het protestantisme. Calvijn en Zwingli werkten de leer van Luther verder uit, maar het begon in Duitsland. Hoe kon Duitsland een geestelijke woestijn zijn geworden? Er moest iets gebeuren.
Hij kwam tot het inzicht dat er veel belangrijkere boeken dan zijn serie waren die het waard zijn om te delen met het Duitse volk.
Start van de Stichting
Hij deelde zijn zorgen met de toenmalige predikant van de Gereformeerde Gemeente en de predikant van de Ned. Hervormde kerk in zijn woonplaats Veen. Beiden reageerden enthousiast op zijn idee om een Stichting op te richten. Hij ging meer gesprekken aan en er ontstond draagvlak vanuit vijf kerken: Gereformeerde Gemeenten (in Ned.), Christelijke Gereformeerde kerken, Ned. Hervormde kerk en later de Hersteld Hervormde kerk. Zo ontstond er een comité van aanbeveling en er werd een bestuur gevormd komende uit deze verschillende kerkgenootschappen.
Hervormingsdag 31 oktober 2003 werd Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht opgericht met Ds. G. Clements als voorzitter. Het bestuur zet zich met toewijding in voor het belangrijke doel: het vertalen en uitgeven van verantwoorde lectuur, zodat Duitstalige landen opnieuw kennis kunnen maken met de schatten van de (Nadere) Reformatie en het Puritanisme.
Eerste uitgaven
Timmermans herinnert zich de eerste uitgave nog goed het boek: ‘Gebedsgestalten’ van ds. F. Bakker. De keuze om dit boek te laten vertalen heeft alles te maken met een ontmoeting van een predikant Pfarrer Wolfgang Wegert van de Arche Gemeinde uit Hamburg. Als predikant van een Pinkstergemeente kreeg hij voor zijn verjaardag een boek van Spurgeon in handen. Hij las het en vertelde openlijk aan zijn gemeente dat als Spurgeon gelijk heeft dan heb ik ongelijk. Vanaf dat moment ging de predikant heel anders preken en met gevolgen! Een deel van zijn gemeente liep weg en nieuwe gemeenteleden sloten zich aan. Uiteindelijk besloot de kerk zelfstandig verder te gaan en vast te houden aan de Schrift. Na een ontmoeting stuurde Timmermans de vrouw van de predikant het boekje ‘Gebedsgestalten’. Ze gaf aan dat ze nooit zo’n zuiver boek had gelezen over gebed. Haar reactie maakte dat het bestuur besloot dit boek als eerste te vertalen, uit te geven en te verspreiden naar boekwinkels. Vervolgens koos men voor noodzakelijke Schriftuurlijke kennis en werd het ‘Kort Begrip’ in combinatie met het vragenboekje van ds. A. Hellenbroek en het ABC des geloofs van ds. A. Comrie vertaald.
Beginjaren
In een land waar de secularisatie en het modernisme terrein wint, was het niet eenvoudig om een uitgeverij te vinden die de boeken van de Stichting wilde drukken. Zo reisde Timmermans met Evert Kuijt naar de uitgever die de kinderbijbels had gedrukt. Maar de uitgever zag geen markt voor de reformatorische boeken. Maar, op een bijzondere manier kwam hij in contact met een voormalig zakenman die uitgeverij 3L oprichtte en waarmee samen vele boeken op de markt zijn gebracht.
Als Stichting roeien we tegen de stroom in. De Duitse Landeskirche loopt massaal leeg. Mensen voelen geen verbinding meer met het geloof en de kerk. Ze zien de kerk als een vereniging die alleen geld kost. En er is een deel christenen die zich niet meer thuis voelt bij de koers van de Evangelische Kirche. Elk conservatief geluid zowel theologisch als politiek wordt consequent het zwijgen opgelegd.
Te midden van deze situatie wil de Stichting christenen in aanraking brengen met het Woord.
Ieder boek wijst naar de Heilige Schrift en moet naar de Heere Jezus Christus leiden en Hem verheerlijken. We geven geen boeken uit met politieke of sociaal-politieke boodschappen.
Af en toe ontvangen we een bemoedigende reactie: “Steeds opnieuw mag ik bij het lezen en nadenken over de boeken van de geloofsvaders vaststellen dat ze mij tot geestelijke getuigenis zijn die ook richting geeft. Die versterkende ervaringen zijn niet alleen belangrijk voor mij persoonlijk, maar ook voor mijn dienst als predikant.”
Timmermans merkte dat men in Duitse kerkdiensten alleen gezangen zingt. De Psalmen zoals wij die zingen zijn onbekend. Dit maakte dat we ‘Die Psalmen’ lieten vertalen van Matthias Jorissen. Met deze uitgave hopen we dat er niet alleen in gezinsverband maar ook in de protestantse gemeenten gezongen gaat worden.
Reizen naar Duitsland
In de geschiedenis van de Stichting zijn er ongeveer tien reizen geweest naar Duitsland. De eerste reis in 2008 was naar Frankenthal, de stad van Petrus Datheen. Het doel van de reizen is om enerzijds Nederlanders bewust te maken van een stuk kerkgeschiedenis en de waarde van de Reformatie te onderstrepen, maar ook om ter plekke een prediking te brengen die glashelder, ernstig en gelijktijdig bewogen en gunnend is (Johannes 3:3). Na het bezoek aan Frankenthal zijn er ook reizen geweest naar Berlijn, Heidelberg, Mainz, Hamburg, enz.
Voorlichter P. Beeke gaf al jaren kerkhistorische wandelingen in Middelburg, maar besloot vanaf 2014 dit bij belangstelling ook te organiseren ten behoeve van de Stichting. Tijdens de wandeling van circa 2 uur worden locaties aangedaan met herinneringen aan en citaten uit preken van ds. B. Smijtegeld. De vrijwillige bijdrage van deelnemers geeft Beeke aan de Stichting. In Dordrecht gebeurt iets soortgelijks daar biedt dhr. Rietveld stadswandelingen aan. Bijzonder hoe zo onder deelnemers de kerkgeschiedenis (weer) gaat leven en de geestelijke armoede in Duitsland wordt bekendgemaakt met de uitnodiging om een vriend te worden van de Stichting.
Boeken voor Turkije
Na Israël is er geen land waar wij zo vaak aan de Bijbel herinnerd worden als in Turkije. De apostel Paulus heeft hier voor het eerst het Evangelie verkondigd. Bij Turkije denken we al snel aan moslims, maar toenmalig voorzitter ds. G. Clements kwam tijdens een reis naar Turkije in aanraking met een predikant in Istanbul die niet door evangelisatie acties maar door het getrouwe getuigenis en een ootmoedige wandel zijn kerk ziet groeien. De predikant was bezig met het vertalen van boeken uit de reformatorische traditie in het Turks! Al enige tijd was de Stichting op zoek naar een mogelijkheid om in Turkije de bronnen van de reformatie open te leggen. Het verraste ons. “Wat gelooft gij van de voorzienigheid Gods?’ Samen met de predikant kwamen er afspraken dat de Stichting zich verantwoordelijk stelt voor het vertalen van een tiental puriteinse boeken en de Catechismus. Na uitgave zijn de boeken naar Turkije gegaan en ook aangeboden aan St. Evangelie & Moslims.
In 2012 is er aan de universiteit ‘Islamreligie’ een boekenpakket uitgereikt met o.a. de Heidelbergse Catechismus, Luther en Calvijn. De islamstudenten hadden geen idee waar het christelijk geloof voor stond, met deze boeken kunnen zij zich erin verdiepen.
Impact
In 2013 vierden we het 10-jarig bestaan van de Stichting tijdens een studiemiddag en herdenkingsdienst in de Grote Kerk te Dordrecht. We stonden stil bij het grote verschil tussen de protestantse kerken van Duitsland en Nederland. Er is dankzij de Stichting in Duitsland weer reformatorische lectuur te koop. In de volgende stap moet de leer van de Reformatie weer onderwezen worden. Een gering aantal broeders is met dit werk begonnen en een kleine, zwakke reformatorische plant begint te groeien. Daarvoor zijn wij de Heere van harte dankbaar.
Het werk groeit en soms krijgen we ook reacties. We ontvangen aanvragen van Nederlanders die op vakantie gaan naar Duitsland of Turkije en boeken meenemen om weg te geven. Ook vanuit Duitsland ontvangt de Stichting regelmatig reacties: “Heel hartelijk dank voor uw boeken. Ze zijn van onschatbare waarde O kon men daar toch wat meer van vinden in onze boekwinkels. Hier worden wel christelijke boeken verkocht maar dat is literatuur die mensen groot maakt. Ons volk erkent niet meer wat voor een grote schat men ontgaat als zij het ware evangelie inruilen tegen een soort zelfhulptherapie. Uw arbeid is zo waardevol want u maakt met uw boeken het grote verschil. Of: Naar mijn overtuiging is ‘’Wie wir beten durften’’ van Pfarrer Frans Bakker het beste boek over bidden dat ooit in het Duitse taalgebied is verschenen.
Bemoedigingen zijn van waarde, maar voor Timmermans is het bovenal belangrijk om door dit alles oog te hebben voor de zorg van God voor het Duitse volk.
Aan de slag in Duitsland
Gedurende enkele jaren heeft Timmermans ook zelf voor de Stichting gewerkt in Siegen. Hij had graag in de stad Heidelberg een infopunt of museum over de Heidelbergse Catechismus gestart, maar de stad wil alleen samenwerken met de plaatselijke Landeskirche en vanuit de Stichting zijn er in visie fundamentele theologische verschillen.
Tijdens het werken in Duitsland kon hij niet om de geestelijke nood in Duitsland heen. Soms vertrokken er 300.000 kerkleden in een jaar! Overal zag je een terugloop, helaas ook in de kerken waar men Schriftuurlijk preekte. Er heerst een klimaat: Waarom zou je naar de kerk gaan als bijna niemand meer gaat? Steeds ging hij na of ze belangstelling hadden voor de boeken. Hij heeft er duizenden brochures uitgedeeld op conferenties van Bazel tot Hamburg waar in feite dezelfde boodschap aangereikt mag worden. Ook verspreidde hij zelf boeken via boekenmarkten en evangelisten.
Oprichting Reformations Gesellschaft Heidelberg (RGH)
Timmermans vond het moeilijk dat in tegenstelling tot Nederland er in Duitsland vaak weinig samenwerking is tussen behoudende christenen. Het maakt het verspreiden van het evangelie moeilijker. Het was een van de redenen om in 2014 ook in Duitsland een Stichting (RGH) te starten. De RGH heeft hetzelfde doel als de Nederlandse Stichting en wil de kerkelijk-historische erfenis van de Reformatie, die in het bijzonder betrekking heeft op de vier “sola’s” van de Reformatie (sola scriptura, sola fide, sola gratia, solus christus): eer aan God alleen; verspreiden.
Het Duitse bestuur heeft een groot netwerk in Duitsland om zo christenen in het hele land te bedienen met vier sola’s. Het Duitse bestuur stemt samen met het Nederlands bestuur af welke uitgaven er worden vertaald, zij weten afzetkanalen en dragen ook bij aan de publiciteit. Ook schenken ze bijvoorbeeld boekenpakketten aan gemeenten en theologische opleidingen.
Herdruk
Timmermans ervaarde soms ook onverwachte openingen. Zo wilde hij graag ‘Die Psalmen’ ( van ds. Matthias Jorissen) laten herdrukken evenals ‘Gebedsgestalten’. Hij ontdekte dat kleine kerken weer Psalmen gingen zingen! Een Nederlandse drukker is geïnteresseerd bij een flinke afname, maar hoe konden we dat realiseren? Het leek onmogelijk. Toen dacht hij aan Duitse docenten op reformatorische middelbare scholen. Wat als de scholieren de dag beginnen met het zingen van een Duitse Psalm? Twee weken later belde de drukker hem op. Er was interesse vanuit Nederlandse scholen voor het Psalmboek. Er werd gedrukt voor de middelbare scholen en als Stichting konden we zo ook 1000 exemplaren afnemen. Zo konden we samen optrekken. Inmiddels hebben de Psalmen in Duitsland zelfs een 3e druk.
Oostenrijk en Zwitserland
In 2017, het Lutherjaar heeft de Stichting een mini-Symposium georganiseerd en aan de achterban een geschenkboekje uitgereikt over de waarde van de Heidelbergse Catechismus. Ook door inzet van voorlichters als Bert Verhoef zien we de bekendheid van de Stichting toenemen. Zo zijn we dankbaar dat inmiddels 4.000 mensen meeleven en de nieuwsbrief ontvangen.
Ook in Duitsland zijn we zichtbaar. Samen met de RGH heeft Timmermans in samenwerking met de Stadtmission Siegen een conferentie belegd in het teken van 500 jaar Reformatie.
Bijzonder is dat Martin Erdmann, theoloog en bekend van de Nanotechnologie ook op zoek ging naar Bijbelse waarheden en literatuur. In Bazel verspreidt hij het Woord. Ook vanuit Oostenrijk is er soms belangstelling voor de Duitse uitgaven.
In 2022 werd de Stichting verrast door een grote gift uit Zwitserland. Verspreid over Duitsprekende landen zijn er hier en daar nog enkele ‘Evangelisch-reformierte’ gemeenten onder andere in Frutigen (Zwiterland) en Graz (Oostenrijk). God gaat door!
Werkwijze SVVHED, RGH en St. Sola Gratia Medien (SGM)
De Nederlandse Stichting richt zich op het genereren van bekendheid en financiën. Vanuit Nederland verzorgen voorlichters op aanvraag regelmatig voorlichting aan verenigingen. Om slagvaardig te opereren heeft het bestuur een aantal werkgroepen ingesteld. Er is een werkgroep lectuur, financiën, PR, vertaling en contact uitgeverijen. Zij stemmen de uitgave en vertaling van boeken af met RGH en sinds 1 oktober 2019 is er met RGH een eigen uitgeverij opgericht: St. Sola Gratia Medien (SGM).
De reden hiervoor was dat samenwerking met andere uitgeverijen niet altijd vanzelf ging. Vaak was men niet geïnteresseerd in onze uitgaven. Er zijn vervolgens verschillende juridische structuren door dr. Sebatian Merk vicepresident van de RGH bedacht om tot de oprichting van een nieuwe uitgeverij te komen. Het is een uitgeverij geworden onder de juridische paraplu van de RGH. Het voordeel is dat wij zo grote invloed hebben welke boeken uitgegeven gaan worden. De SGM-uitgeverij is in oktober gepresenteerd op de E21 conferentie, hier komen bijbelgetrouwe bezoekers uit heel Duitsland.
20.000 boeken
Als oprichter heeft Timmermans gezien hoe het werk mag groeien in diepte en breedte. Inmiddels is er een enorm palet aan uitgaven verspreid: De christenreis van Bunyan, 365 dagen met de Puriteinen (Dagboek) geeft diepzinnige gedachten over belangrijke Bijbelse onderwerpen als de voorzienigheid, verlossing, bekering, heiligheid, eeuwigheid, enz. Een mijlpaal was de uitgave van de bijbelverklaring van Matthew Henry, een project waar ruim vier jaar aan is gewerkt. Er is nog steeds een toename in uitgaven en verkoopaantallen. Het stemt ons dankbaar hoe er wordt meegedacht, meegewerkt en financieel gegeven door fondsen en giften van particulieren, kerkenraden en bedrijven. Sinds de start van de Stichting 31 oktober 2003 zijn er 123 Duitse boeken uitgegeven, 9 Turkse boeken en 3 luister-cd’s uitgegeven, er zijn zo’n 20.000 boeken in omloop.
Verjongen
Een verlangen dat de Stichting heeft is om ook gezinnen en kinderen te bereiken. In 2023 is het kinderboekenfonds opgericht. We willen in samenwerking met RGH / SGM boeken vertalen in het Duits op kinderniveau. Inmiddels hebben we ‘75 Spannende Bibelgeschichten’ (Bijbelse vertellingen zonder afbeeldingen van Jezus) uitgegeven en ‘Jung und weise’ van J.C. Ryle, in dit boek staan preken voor kinderen. Gaat het om de voortgang dan wil het bestuur ook zelf graag verjongen. Het bestuur van de RGH bestaat al uit jonge mensen, maar het is ook de wens van de Nederlandse Stichting om meer jonge bestuursleden te vinden.
Zegen
Timmermans ziet Gods leiding in zijn leven en het werk wat hij nog altijd mag doen voor de Stichting. “De woorden uit 1 Petr. 2:9b waren groots, maar met dankbaarheid mag ik zeggen dat God heeft willen zegenen, ondanks mij.”
Kijkt hij vooruit dat verwacht hij dat de wereld meer in verwarring komt en kerken meer tegenstand gaan ervaren. Het zou helpend zijn als de kerken in Nederland meer tot eenheid komen ook als het gaat over sola’s der reformatie. Het is zijn wens dat er meer samenwerking tussen kerken komt, met het oog op de toekomst die ons wacht.
Gaat het om de situatie in Duitsland dan verlangt hij ernaar dat het werk mag uitgroeien tot een krachtige Duitse reformatorische kerk, gebaseerd op hun eigen belijdenissen, de theologie van Luther en de sola’s. Gaat het om Oostenrijk en Zwitserland dan hoopt hij dat de Stichting daar meer van betekenis kan zijn, omdat de situatie vergelijkbaar is met Duitsland.
PS: Vergeet u niet een donatie over te maken?
