9 september 2024

Heiligschennis

Een voorbijganger denkt dat het meevalt met de leegloop van de Duitse kerken. Honderden mensen stromen op zondag naar de ingang van de Heiliggeist kirche in Heidelberg. Moeders, dochters, ouderen, ja hele gezinnen lopen met vrolijke gezichten de indrukwekkende Laat gotische Heiliggeist kirche in. Welk boodschap klinkt er op deze historische plek? De plek waar ruim 450 jaar geleden de protestantse leer werd verdedigd en geformuleerd

Historische grond

Toen Maarten Luther, de belangrijkste initiatiefnemer van de Duitse Reformatie, in 1546 stierf, waren verschillende Duitse steden en vorstendommen overgegaan op het protestantisme. Dit ging gepaard met veel tegenstand. Ook onder protestantse theologen liepen de meningen uiteen over bijvoorbeeld het Heilige Avondmaal. Van een puur symbolische handeling (Zwingli) tot een handeling waarbij men Christus en diens genade ontvangt, zonder dat Deze daarbij daadwerkelijk aanwezig is (Calvijn), of juist wel (Luther). Keurvorst Frederik III van de Palts neigde meer naar de gereformeerde opvatting van Calvijn. Deze keurvorst nodigde in 1560 verschillende theologen uit om een heldere leer te formuleren. Zacharias Ursinus, een leerling van Calvijn, kreeg de leiding. In 1563 volgde goedkeuring van de keurvorst, de Heidelbergse dominees en universitaire theologen voor de bekende Heidelbergse Catechismus.

Van aflaat naar ticket

Het duurt niet lang voor er muziek klinkt in de volgestroomde Heiliggeistkirche. Even lijkt het alsof er kerkmuziek klinkt, maar niets is minder waar. ‘Take me to church’, de kerk barst uit zijn voegen van Swifties, fans van Taylor Swift. De predikant van de stadskerk, Vincenzo Petracca verkocht 1200 tickets verdeeld over twee zondagse diensten. Vincenzo Petracca: “Deze diensten gaan over het andersdenken over de kerk en het herinterpreteren ervan.” De diensten vinden gretig aftrek. Taylor Swift is de tiende artiest die centraal staat, na eerder een dienst over de Beatles, Madonna en Michael Jackson. In het najaar staan Beyoncé en Billie Eilish op het programma.

Vraag: Stel dat jij een vraag aan Petracca zou mogen stellen over deze diensten, wat zou die vraag dan zijn?

Heilige plek?

Petracca benadrukt in het begin van de bijeenkomst dat de dienst niet gaat over het heilig verklaren van Taylor Swift. “Wij evangelischen kennen helemaal geen heiligen”, zegt hij – en er barst een gelach los. Het is maar de vraag hoeveel de bezoekers weten van de roerige geschiedenis van het ontstaan van het protestantisme juist in deze stad. Meer en meer kerken worstelen met de invulling van kerkdiensten en om het hoofd (financieel) boven water te houden. De vraag ‘Is een kerk een heilige plek?’ klinkt elke dag luider, ook in Nederland als meer en meer kerkgebouwen op de schop gaan en verbouwd worden tot appartementencomplex, skatebaan of evenementenhal. Voor een katholiek is het stenen gebouw oprecht heilig. Voor protestanten ligt dit anders. De Apostolische Geloofsbelijdenis geeft dit sterk weer: “Ik geloof een heilige, algemene, christelijke kerk, de gemeenschap der heiligen.” Maar ook voor protestanten is het gebouw van betekenis. Ook een eenvoudige protestantse kerk doet alleen al door de bouw een beroep op je respect en heiligheid.

Denkvraag: Reis in je hoofd eens af naar de kerk waar jij zondags heengaat. Wat in de bouw en/of inrichting dwingt respect en heiligheid af?

Herziene liturgie

In de preek staat Petracca stil bij de vraag: Hoe denkt de grootste popster ter wereld over God? Swift groeide als tiener op in de ‘Bible Belt’ en dat heeft haar religieus beïnvloed. Volgens Petracca gebruikt ze van nature christelijke taal en motieven. Petracca vertelt over haar inzet voor vrouwenrechten, de queergemeenschap en over haarstrijd tegen seksisme en racisme. “Wat al deze kwesties betreft, staat de Kerk van de Heilige Geest volledig achter Swift”, zei Petracca. Het nummer “Soon You’ll Get Better” wordt ingezet voor de voorbeden. Als afscheid wordt gekozen voor “Shake It Off”. De kerkbezoekers staan op en de predikant moedigt ze aan om de negatieve energie die op hen wordt gestort van zich af te schudden. Mensen tikken, zwaaien en dansen mee.

Vraag: Wie staat er centraal in deze dienst en wat betekent dat voor jou?

Inhoudsloos

De Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht ziet al jaren dat het aantal kerken waar men de leer van Luther en Calvijn hoort, zeldzaam is geworden. De boodschap van de reformatie is bijna in heel Duitsland voor een groot deel verdwenen, wat rest is een verwaterd christendom. Dat de Evangelische Heiliggeist kirche, waar keurvorst Frederik III ook ligt begraven, een popster in de kerkdienst centraal zet in plaats van God, is wel heel pijnlijk. Met eerbied gesproken heiligschennis. Het benadrukt ook dat het werk van Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht nodig is. Sinds 2003 biedt de Stichting de Duitse bevolking de Bijbel en vertalen we veel boeken van bijvoorbeeld: Calvijn, Matthew Henry en Ryle. Inmiddels zijn er al ruim 100 titels vertaald en uitgegeven.

Wat kun jij doen?

Nu je op de hoogte bent van de situatie in Duitsland vraag je je misschien af wat jij kunt doen.

Ga na of er kansen zijn om een actie te organiseren bijvoorbeeld op de vereniging die je bezoekt. De opbrengsten worden ingezet voor nieuwe uitgaven voor jongeren en kinderen.
Ga de mogelijkheden na om in jouw kerk te collecteren voor de SVVHED.
Bid om een opwekking in Duitsland.
Bid dat we als Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht steeds meer (jonge) mensen mogen bereiken met onze uitgaven.